Pszczoła, osa, szerszeń – jak je odróżnić?

W letnim czasie czeka nas niejedno spotkanie z owadami. Po lekturze tego artykułu na zawsze zapamiętasz, czym różni się pszczoła od osy, jak krzywdzące jest mylenie trzmiela z bąkiem oraz pozostaniesz hejterem szerszeni – ale świadomym!  

Pszczoła

Pszczoła to jedno z najbardziej pożytecznych dla człowieka zwierząt. Bez nich nie mielibyśmy miodu, a kwiaty przestałyby być zapylane, co szybko ograniczyłoby różnorodność świata roślin. Tym bardziej zabijanie pszczół powinno być wpisane na listę grzechów ciężkich!

W naszym kraju najczęściej można spotkać pszczołę miodną. Zwykle są to roje pochodzące z pasiek pszczelarskich. Te niewielkie owady zwykle mają długość 1,3-1,5 cm, tylko królowe osiągają wielkość 2 cm. Pszczoły mogą mieć różne kolory: niemal czarny, ciemnobrązowy, żółty czy ciemnopomarańczowy. W porównaniu do osy pszczoła jest znacznie bardziej owłosiona i nieco grubsza. Nieatakowane pszczoły nie stwarzają zagrożenia dla człowieka. Zwykle bliskie nieoczekiwane spotkanie kończy się dla nich śmiercią. Pszczoły w ramach samoobrony… popełniają samobójstwo. Ich żądło posiada haczyki, przez które nie może być wyciągnięte bez rozerwania odwłoka. Niestety wtedy pszczoła ginie. Zatem jest to owad w walce z człowiekiem zawsze przegrany. Użądlenie pszczoły jest lekkie i powoduje niewielki obrzęk. Wstrzyknięty jad może zagrozić życiu zdrowego człowieka dopiero przy kilkuset użądleniach na raz. Niemniej w przypadku uczulenia na jad pszczeli ta ilość może być dużo mniejsza.  

Osa

Osy w zależności od gatunku, budują swoje gniazda w różnych miejscach. Najczęściej gniazda os spotkamy w niewielkich ziemnych norach zwierząt, w starych dziuplach, otworach w murach czy elementach dachu, a także cienkościenne gniazda na ścianach, belkach strychów i gałęziach. Osy tworzą je z własnej produkcji papieru, którego składnikami są przeżute drewno wraz ze śliną.

Osę trudno pomylić z innym owadem z powodu charakterystycznych czarno-żółtych pasów i zwężenia przy nasadzie odwłoku, od którego wzięło się powiedzenie „talia osy”. Pszczoły mają zwykle długość 1-2 cm, lecz królowa może osiągnąć wielkość nawet 2,5 cm. Osa nie jest też tak „puchata” jak pszczoła. W przeciwieństwie do pszczoły osa może użądlić kilkakrotnie – jej żądło nie ma haczyków. Nieatakowane osy nie są zwykle agresywne, lecz bywają „ciekawskie” i często podlatują do ludzi, zwłaszcza gdy ci jedzą coś smakowitego. Użądlenie osy bywa bolesne, ale tak jak w przypadku pszczoły, jeśli nie jesteś uczulony, pojedyncze użądlenie nie jest dla Ciebie niebezpieczne. Pożyteczność osy to kontrowersyjna sprawa. Z jednej strony owady te są wszystkożerne i mordują owady, które ochoczo morduje także człowiek, dzięki czemu na przykład komary nie dają nam się aż tak bardzo we znaki. Z drugiej strony osa to szkodnik owoców niemile widziany w sadach. Jeśli zatem osa wpadnie do Twojego mieszkania, zadecydowanie o jej losie będzie niemałym problemem natury moralnej…  

Trzmiel

Krótko mówiąc, trzmiel to ta duża okrągła pluszowa pszczoła. Bez wątpienia trzmiela wyróżnia piękne bujne czarno-żółte owłosienie. Tym bardziej niedopuszczalne i skandaliczne jest nazywanie go bąkiem, który wygląda jak zmutowana mucha z Czarnobyla.

Trzmiel to owad mięciutki nie tylko w dotyku – nie niepokojony nikogo nie zaczepia ludzi, a jeśli już dojdzie do konfrontacji, jego użądlenie jest mniej bolesne od użądlenia pszczoły. Jednak podobnie jak osa, może żądlić wielokrotnie. Jego jadu mogą się obawiać tylko osoby uczulone. W czasie wolnym trzmiel kryje się w budowanych co sezon gniazdach pod kamieniami i w ziemi. Poza tym wykonuje dobrą robotę przy zapylaniu kwiatów z tych rodzajów, których nie zapylają pszczoły. Zabijanie tego spokojnego stworzenia jest zatem czynem potwornym. Także dlatego, że trzmiel podlega ochronie gatunkowej.  

Szerszeń

Szerszeń to jeden z mniej lubianych gatunków w naszym otoczeniu. Jest koloru żółto-brunatno-czerwonego. To największy owad z występujących u nas osowatych: jego długość dochodzi nawet do 3,5 cm. Dlatego spotkanie z nim powoduje sporo strachu. Szerszeń może żądlić kilkakrotnie, a jego długie żądło wbija się na tyle głęboko, że powoduje większy ból niż w przypadku innych opisanych owadów. Jego jad jest też nieco bardziej toksyczny, lecz nie wstrzykuje go aż tak dużo. Użądlenie szerszenia to więcej bólu, ale zagrożenie nie jest większe niż w przypadku użądlenia pszczoły czy osy. Oczywiście dotyczy to osób w pełni zdrowych, gdyż uczulonym grozi nawet wstrząs anafilaktyczny.

Na szczęście szerszenie mimo przerażającego wyglądu nie są owadami agresywnymi i zwykle zajmują się swoimi sprawami. Jednak źle znoszą zmiany w otoczeniu: może je rozzłościć nagły ruch, zmiana zapachu czy nawet hałas. W naturze te wyjątkowo przypakowane osowate zakładają gniazda w dziuplach drzew w lasach liściastych. Jednak coraz częściej decydują się na zamieszkanie wśród ludzi: w murach, pod okapami, dachami czy w norach ziemnych. Podobnie jak pszczoły, tworzą gniazda z własnej produkcji papieru. Szerszenie czasem znajdują pożyteczne zajęcie w postaci likwidowania różnych owadzich szkodników. Jednak same także szkodzą działalności człowieka: niszczą zbiory owoców, drzewa owocowe, a ich spora liczba może nawet przyczynić się do zniszczenia drewnianych konstrukcji. Poza tym szerszenie to znani każdemu wiernemu fanowi Pszczółki Mai bezwzględni pożeracze pszczół. Dlatego generalnie nie mamy do nich sympatii…  

Podsumowanie

Jak zatem widać, świat osowatych i pszczół jest dość zróżnicowany. Zanim zamordujesz w swoim mieszkaniu któreś z opisanych zwierzątek – zastanów się dwa razy! Jeśli interesuje Cię temat użądleń, sprawdź czy użądlenia mogą być niebezpieczne. A jeżeli świat ciekawostek o pszczołach intryguje Cię jeszcze bardziej, poznaj je lepiej!