SmartBees – projekt badawczy dla dobra pszczół

SmartBees to projekt badawczy, który rozpoczął się 1 listopada 2014 roku. Jest realizowany przez aż 16 partnerów z uniwersytetów, instytucji badawczych i firm w całej Europie. Głównym zadaniem SmartBees jest praca nad rozwiązaniami zapobiegającymi utracie rodzin pszczelich. Wymieranie pszczół jest powodowane głównie warrozą oraz wirusami. Badaniami zajmuje się zespół składający się z genetyków, biologów molekularnych, wirusologów, immunologów, specjalistów pszczelarzy, parazytologów, a nawet matematyków. Projekt SmartBees jednoczy zespół ekspertów posiadających niezbędne umiejętności, które pozwalają na budowanie jasnej przyszłości pszczelarstwa. Koncepcja projektu obejmuje protokoły i nowoczesne metody badawcze oraz zaangażowanie naukowców z dziedzin pszczelarskich (np. akarologia, hodowla i immunologia owadów).

Na czym polega projekt SmartBees?

SmartBees to projekt, który ma na celu identyfikowanie aspektów odporności pszczół i wirusów, które je atakują. Aby podnieść odporność w populacjach pszczół lokalnych, naukowcy mają doskonalić strategie hodowlane. W tym celu należy brać pod uwagę różne potrzeby podgatunków pszczoły miodnej oraz lokalne metody gospodarki pasiecznej. Naukowcy zdają sobie sprawę z tego, że prace hodowlane skoncentrowane na bardzo małej liczbie ras pszczół mogą zagrozić różnorodności genetycznej. Z tego powodu SmartBees promuje pracę lokalnych hodowców, którzy posiadają różnorodne gatunki pszczół. Projekt obejmuje także opracowywanie narzędzi molekularnych do charakterystyki i zabezpieczenia tych populacji w przyszłości. Do zadań SmartBees należy także zlecanie rozszerzenia badań i współpracy z zainteresowanymi podmiotami w celu ochrony pszczół. Projekt zakłada przede wszystkim stworzenie sieci pasiek testujących, dzięki czemu zwiększy się możliwość wychwycenia lokalnych cech odporności. Zadanie to zostanie poświęcone głównie pszczelarzom. Dzięki projektowi można dokonać trwałej poprawy zdrowotności, odporności i zachowania różnorodności genetycznej pszczół miodnych.

Na czym to polega?

Realizacja projektu wymaga skoordynowanych działań różnych podmiotów, np. indywidualnych pszczelarzy, lokalnych organizacji pszczelarskich, a także naukowców. Wszyscy posiadają swoje własne role. Pszczelarz jest odpowiedzialny za prowadzenie własnej pasieki testowej, realizację oceny i produkcję matek do oceny. Lokalne organizacje mają być odpowiedzialne za dystrybucję matek pszczelich wśród pasiek testowych. Zarówno wybór matek, jak i opracowanie programów oceny testowanych cech, będzie koordynowane przez kierownika programu.

Cechy pasiek testujących

Testowanie rodzin pszczelich powinno być realizowane w odpowiednich lokalnych warunkach. Musi być zapewniony stały dostęp pszczół do obfitej bazy pożytkowej, która gwarantuje realizację podstawowego zapotrzebowania rodzin pszczelich na pyłek i nektar. Ponadto pasieki testujące nie mogą być narażone na czynniki stresujące, działalność agrotechniczną, działalność przemysłową czy przepszczelenie. Rodziny pszczele powinny mieć również nieograniczony dostęp do wody. Wielkość pasieki nie jest ograniczona, jednak zaleca się, aby liczyła od 10 do 20 rodzin. W każdej pasiece testującej powinny znaleźć się 3 grupy matek o różnym pochodzeniu, ponieważ istotą programu jest ocena matki z danego regionu. Każda matka powinna być oznakowana konkretnym kolorem, co umożliwi identyfikację matki i kontrolę jej obecności w rodzinie pszczelej. Minimalnym wymogiem realizacji badania jest wykorzystanie popularnych, rozbieralnych typów uli. Konieczne jest również ich oznakowanie. Aby wyniki badania były wiarygodne, w pasiece powinny znajdować się ule tego samego typu.

Prace pasieczne

Wszystkie prace związane z hodowlą powinny mieć charakter tradycyjny i lokalny, co pozwoli na rozwój każdej testowanej rodziny godnie z jej potrzebami. Wszystkie prace pasieczne mogą mieć wpływ na wyniki badań, dlatego konieczne jest, aby w każdej rodzinie stosowane metody były takie same. Tworzenie rodzin doświadczalnych polega na zgromadzeniu 1,2-2,0 kg pszczół. Alternatywą może być poddawanie do rodzin nowych matek. Dodatkowa ingerencja w rodzinę powinna być ograniczona do minimum. W ulu pszczoły powinny mieć wystarczającą ilość miejsca i właściwą wentylację. Takie środki zapewniają odpowiednie warunki do rozwoju, a także eliminują niebezpieczeństwo rojenia. W celu zapobiegania występowania chorób należy maksymalnie ograniczyć wymianę materiału (pszczół i plastrów), unikać miejsc o dużym napszczeleniu, korzystać z dezynfekowanych urządzeń i sprzętu pszczelarskiego, zapewnić minimalny zapas pokarmu w gnieździe, wykonywać regularne przeglądy pszczół oraz usuwać z pasieki zainfekowane rodziny pszczele. Poza tym stosowanie metod zapobiegania i leczenia chorób powinno być wykonywane zgodnie z zaleceniami koordynatora programu.