Pelargonia

Pelargonia /Pelargonium/ to najpopularniejsza roślina ozdobna uprawiana chyba przez wszystkie nasze mamy, babcie i sąsiadki. Nie ma wręcz możliwości, abyśmy jej nigdy nie spotkali i nie umieli rozpoznać. Nazwa pochodzi od greckiego słowa „pelargós” i nawiązuje do kształtu nasion przypominających dziób bociana. Znana jest również pod nazwą „geranium” i „angina”. Pelargonia należy do rodziny bodziszkowatych i liczy ponad 200 gatunków. Pochodzi z Afryki Południowej. Występuje tam w niespotykanej u nas formie krzewu, który osiąga nawet do 3 metrów wysokości. Do Europy trafiła na początku XVII wieku, zdobyła niezwykłą popularność nie tylko jako roślina ozdobna na tarasach czy balkonach, ale również jako kwiat doniczkowy uprawiany wewnątrz pomieszczeń. Jest najbardziej rozpowszechnioną rośliną ozdobną zwłaszcza w miejscach, gdzie nie występują przymrozki. Dziesiątki lat hodowli pozwoliły na stworzenie wielu odmian, wszystkie są mieszańcami odmian Afrykańskich. Dzielimy je na rabatowe, bluszczolistne, wielokwiatowe i pachnące. Oprócz walorów estetycznych doceniono również jej właściwości lecznicze. Jako roślina olejkowa uprawiana jest na plantacjach. Pelargonia jest rośliną lubianą i chętnie odwiedzaną przez pszczoły. Wystarczy nawet jedna doniczka postawiona na balkonie, aby kilka owadów znalazło w niej pokarm. Jeśli postawimy ich więcej, to nasz balkon od wiosny do jesieni będzie wyglądał jak kolorowa łąka, a pszczoły przez dłuższy czas będą miały pożywienie.  

Warunki uprawy pelargonii w naszej strefie klimatycznej

Pelargonia uprawiana w Polsce jest byliną jednoroczną, o ile nie zapewnimy jej na zimę odpowiedniego pomieszczenia. Odmiany rabatowe lubią stanowisko słoneczne, natomiast bluszczolistne dobrze będą się czuły również w półcieniu. Nie lubi miejsc wietrznych. Pelargonia nie ma specjalnych wymagań glebowych, lubi podłoże kompostowe z dodatkiem torfu i pisaku, ale w innym również sobie poradzi. Ma rozgałęziające się pędy, wraz z wiekiem drewniejące od dołu. Osiąga od 20 do 80 cm wysokości w zależności od odmiany. Liście są zielone, owłosione, wyrastające na długich ogonkach, naprzemianległe i bardzo silnie aromatyczne. Na końcu łodyg wyrastają po dwa lub więcej kwiatostany w formie baldachu. Kwiaty mogą mieć kolor czerwony, biały, różowy, żółty, fioletowy. Kwitnie od maja do pierwszych przymrozków, po przemrożeniu traci swoje walory estetyczne. Jest bardzo uniwersalna w aranżacjach. Sprawdzi się w nasadzeniu pojedynczym i grupowym, w dużej ilości tego samego gatunku. Idealna również w zestawieniach z innymi roślinami. Jest rośliną miododajną. Atrakcyjna dla pszczół przez wyraziste kwiaty i bardzo długi okres ich utrzymywania się.

Pelargonia – pielęgnacja i rozmnażanie

Pelargonia rzadko zawiązuje nasiona ponieważ ma zwykle niedokształcone pylniki. Nie mamy praktycznie możliwości samodzielnego zbioru nasion, ale można je kupić w sklepie ogrodniczym. Z naszego doświadczenia wynika, że wysiew dla amatorów jest raczej trudny. Najprostszym sposobem rozmnożenia jest natomiast pobranie sadzonek i ukorzenienie ich. Robimy to w lutym, ukorzeniają się około miesiąca. Sadzimy je w pojemnikach zachowując odstęp ok. 20 cm. Na zewnątrz wystawiamy dopiero w drugiej połowie maja, gdy minie niebezpieczeństwo przymrozków. Pielęgnacja pelargonii polega głównie na utrzymywaniu wilgotnego podłoża. Nie należy jej jednak przelewać bo źle to znosi. Dużo szybciej regeneruje się po przesuszeniu. Należy ją zasilać nawozami ponieważ spowoduje to dużo obfitsze kwitnięcie. Pamiętajmy również o usuwaniu przekwitłych kwiatostanów, co wydłuży czas kwitnienia. Usuwamy też uszkodzone czy podeschnięte liście. Gdy zadbamy o dobrą kondycję rośliny to odwdzięczy nam się wielką ilością kwiatów i pięknych liści. Pelargonia jest bardzo wrażliwa na przymrozki, gdy tylko temperatury zaczynają spadać, musimy ją schować do pomieszczenia, najlepiej widnego i dość chłodnego. Przezimuje wtedy bez problemu. Dekoracyjność pelargonii co roku jest coraz mniejsza. Najpiękniejsze są w drugim roku uprawy. Warto o tym pamiętać i zimować jedynie wartościowe egzemplarze oraz wykorzystywać je jako rośliny mateczne.  

Właściwości lecznicze i zastosowanie kulinarne pelargonii

Liście pelargonii zawierają olejek eteryczny, który wykazuje wiele właściwości zdrowotnych. Stosowany jest do masażu, kąpieli i inhalacji. Działa przeciwbakteryjnie. Leczy gronkowca i paciorkowca. Pomaga leczyć infekcje skóry, w tym trądzik, opryszczkę czy łupież. Działa antywirusowo i skutecznie pomaga w leczeniu przeziębień, kataru, kaszlu, zatok, grypy. Ma również właściwości antydepresyjne, zmniejsza napięcie nerwowe i stany lękowe. Przy bólach reumatycznych można stosować nalewkę, która złagodzi objawy. Pokrojone liście zalewamy wódką i odstawiamy na dwa tygodnie. Można również stosować okłady ze świeżych liści, które oprócz łagodzenia bóli reumatycznych, pomogą nam złagodzić bóle uszu i głowy. Wywar z liści pomocny jest w leczeniu bólu żołądka. W przemyśle kosmetycznym wykorzystywana jest do produkcji perfum, mydła oraz kremów do cery tłustej. Pelargonię możemy stosować również w kuchni. Pokrojone liście wsypane do herbaty dodadzą jej przyjemnego aromatu. Drobno posiekane można również wykorzystać do aromatyzowania deserów, dżemów, galaretek, ale także masła, octu, pasztetu czy dań z ryb. Pelargonia jest także skutecznym, naturalnym sposobem na odstraszanie komarów.