Trzmiele – ile o nich wiesz?

Trzmiele to bardzo pożyteczne owady, wiedza o których większości z nas jest jednak dość ograniczona. Często nie jesteśmy nawet w stanie prawidłowo rozpoznać tych żyjątek i widząc je, mylnie nazywamy je „bąkami”. Co więc warto wiedzieć o trzmielach? Uporządkujmy informacje.

Pochodzenie trzmieli

Trzmiele należą do rodziny pszczołowatych. Mimo że na świecie istnieje ich aż 300 gatunków, w Polsce występują tylko 24, a powszechnie spotkać można trzy: trzmiel ziemny (Bombus terrestris L.), trzmiel gajowy (Bombus Iucorum L.) oraz trzmiel kamiennik (Bombus lapidarius). Wszystkie one objęte są prawną ochroną gatunkową.

Jakie są cechy charakterystyczne trzmieli? Są one duże, krępe, ciemno ubarwione i wyjątkowo gęsto owłosione – wyglądają wręcz jakby były pokryte futerkiem. Długość ich ciała wynosi do 30 mm. Ich odwłok jest zazwyczaj ciemny, ale też pokryty jaskrawymi, żółtymi, czerwonymi lub białymi paskami. Trzmiele mają również dwie pary przezroczystych skrzydeł, a także żądło (którego rzadko jednak zdarza im się używać). W czasie latania wydają one charakterystyczny dźwięk, który sprawia, że łatwo jest je rozpoznać.

Te pożyteczne owady żyją w liczących zazwyczaj od kilkudziesięciu do stu osobników koloniach. Mają one w nich różne role i zadania. W takiej kolonii najważniejsza jest królowa, a oprócz niej osobniki dzielą się na trzy grupy. Jedną z nich są samice dojrzałe płciowo (matki), drugą samice bezpłodne (robotnice), a trzecią samce. Swoje gniazda trzmiele tworzą zazwyczaj pod ziemią, w norach gryzoni, a budują je z wysuszonych mchów i traw. To w tych norach trzmiele trzymają zebrany nektar kwiatów, a także przechowują jaja, a następnie troszczą się o larwy.

Trzmiele a pszczoły

– podobieństwa i różnice

Trzmiele są stworzeniami podobnymi nieco do pszczół. Co je łączy? Przede wszystkim rola w przyrodzie – oba te gatunki owadów zajmują się zapylaniem roślin. Trzmiele są jednak bardziej wytrzymałe od pszczół i potrafią pracować również w gorszych warunkach pogodowych, przy niższych temperaturach, nie przeszkadza im niewielki deszcz lub wiatr. Dlatego też wiosną wcześniej opuszczają one gniazda i rozpoczynają zapylanie. Ponadto przemieszczają się szybciej niż pszczoły i w w przeciwieństwie do nich nie giną po użądleniu przeciwnika. Dodatkowo ich dzień pracy trwa dłużej i są w stanie przenieść jednorazowo więcej pyłku. Przewagą pszczół jest natomiast zdolność do produkowania miodu, którego trzmiele nie wytwarzają. Powodem tego jest fakt, że nie robią one zapasów na zimę – ponieważ jej niestety z wyjątkiem królowej nie przeżywają. I trzmiele, i pszczoły żyją w koloniach. W przypadku trzmieli są one jednak mniej liczne i nie tak dobrze zorganizowane. Ich ważną cechą charakterystyczną jest to, że w przeciwieństwie do pszczół nie komunikują się one ze sobą i nie przekazują sobie nawzajem informacji na przykład o nowych źródłach pyłku.

Podobnie jak pszczoły trzmiele należą niestety do gatunków zagrożonych wyginięciem. Dzieje się tak z powodu używania w rolnictwie i sadownictwie coraz większej ilości środków chemicznych, a także mniejszej niż kiedyś liczba roślin kwiatowych w naszych ogrodach. Warto więc mieć na uwadze ich los i na przykład uważać na ich gniazda w trakcie stosowania oprysków. Niektórzy decydują się również na montowanie w swoich ogrodach specjalnych domków dla trzmieli, które możemy nawet wykonać samodzielnie ze zwyczajnych pudełek. Jeśli więc chcemy, by te pożyteczne owady zadomowiły się w naszej okolicy – warto pomyśleć o tym rozwiązaniu.